Co to jest terapia ACT? Terapia akceptacji i zaangażowania jest zorientowana na odkrywanie i uczenie się życia zgodnie z osobistymi wartościami, jednocześnie pozwala rozwijać elastyczność psychologiczną i uważność. Terapia akceptacji i zaangażowania wykorzystywana jest w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych, a Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne umieściło ją na liście „terapii opartych na dowodach”.
Spis treści:
Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) to interwencja, która zakłada, że cierpienie psychiczne jest spowodowane unikaniem doświadczeń. Jej celem nie jest zmniejszenie psychicznego cierpienia, ale pomoc w jego akceptacji i we właściwym ukierunkowaniu życiowej energii. Zamiast tego ma na celu zwiększenie elastyczności psychologicznej. Elastyczność psychologiczną można zwiększyć, pracując z 6 podstawowymi elementami modelu terapii akceptacji i zaangażowania. Metody skoncentrowane na doświadczeniach, takie jak metafory i ćwiczenia akceptacji, odgrywają kluczową rolę w pracy terapeutycznej. Krótko mówiąc, dzięki terapii ACT pacjenci mogą nauczyć się:
▪ świadomie doświadczać, być tu i teraz (uważność),
▪ rozróżniać niezmienne i zmienne wydarzenia (akceptacja),
▪ identyfikować swoje wartości i cele życiowe oraz żyć zgodnie z nimi (zaangażowanie).
Terapeutycznym celem ACT jest stworzenie równowagi między akceptacją, a zmianą zachowania zgodną z wybranymi przez Ciebie wartościami.
Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) należy do tzw. “trzeciej fali” terapii behawioralnych. Terapia ACT została opisana przez Hayesa i wsp. w 1999 roku. Wywodzi się z behawioryzmu. ACT wykorzystuje się w terapii różnych zaburzeń psychicznych: schizofrenii, depresji, zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych, lękowych, zaburzeniach odżywiania się, zespole wypalenia zawodowego, PTSD, chronicznym bólu, u chorych z otyłością, cukrzycą i uzależnionych od substancji psychoaktywnych.
W tym momencie warto zadać sobie kluczowe pytanie: czy terapia ACT jest skuteczna?
Terapia akceptacji i zaangażowania wykorzystywana jest w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych. Nie ma ograniczeń wiekowych, jest odpowiednia zarówno dla młodzieży, dorosłych oraz osób w podeszłym wieku, a popularność tego rodzaju terapii wciąż rośnie.
W badaniach porównano skuteczności tradycyjnej terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i terapii akceptacji i zaangażowania. Uczestnicy cierpiący na zaburzenia lękowe i depresję zostali przebadani przed i po terapii oraz po półtora roku od jej zakończenia. Wyniki wskazują, że obie interwencje były równie skuteczne w krótkim okresie: w utrzymywaniu poprawy w zaburzeniach depresyjnych i lękowych oraz w ogólnym funkcjonowaniu.
Terapia ACT jest również skuteczna w leczeniu zaburzeń psychicznych i zaburzeń związanych z uzależnieniami. Sednem ACT stosowanym w leczeniu uzależnień jest kierowanie ludzi do zaakceptowania popędów i objawów związanych z nadużywaniem substancji (akceptacja) oraz wykorzystanie elastyczności psychologicznej i interwencji opartych na wartościach w celu zmniejszenia tych popędów i objawów (zaangażowanie).
Terapię ACT stosuje się również w leczeniu zaburzeń odżywiania. Terapia ta ma na celu pomóc pacjentom w akceptacji niewygodnych doświadczeń wewnętrznych przy jednoczesnym zaangażowaniu w zachowania zgodne z wartościami życiowymi. Ten rodzaj terapii zmniejsza objawy choroby i pozytywnie wpływa na akceptację siebie i swojego ciała.
Istnieje 6 podstawowych etapów terapii ACT
W terapii akceptacji i zaangażowania terapeuta ACT wykorzystuje wiele ćwiczeń doświadczeniowych, aby zmniejszyć siłę destrukcyjnych procesów psychicznych, behawioralnych i emocjonalnych. Nie traktuje się jednak tych procesów jako „objawów”, które można „wyleczyć”. Uznaje się je raczej za normalną część życia każdego człowieka. Terapeuta ACT pomaga uświadomić sobie trudne uczucia i myśli oraz pogodzić się z nimi. Uczy też, jak być życzliwym dla siebie, jak żyć tu i teraz oraz działać zgodnie z własnymi wartościami.
Wiedza, że pewnego dnia umrzemy jest dla nas zarówno przekleństwem, jak i błogosławieństwem. Czujemy presję upływającego czasu. Chcemy żyć pełnią życia.
Kupujemy wiele rzeczy, aby czuć się dobrze, lecz wciąż jesteśmy nienasyceni, chcemy więcej i więcej. Komunikujemy się z wieloma osobami – online, w domu, w pracy – ale czujemy się samotni. Mamy dostęp do wszelkiego rodzaju przyjemności – napojów, filmów, hazardu, gier, internetu, muzyki – i to za mało. Nic z tego nie zaspokaja naszego pragnienia sensu i celowości.
Poświęcamy czas i energię na zdobycie odpowiedniego wykształcenia i odpowiedniej pracy, na kupno domu, odpowiedniego samochodu, odpowiednich ubrań. Wierzymy, że gdy w końcu będziemy mieć to wszystko, wówczas znajdziemy się na właściwym miejscu. Wtedy zaczniemy żyć.
Życie jednak zaczyna się teraz. Tu i teraz. Nikogo z nas nie będzie za jakieś dziewięćdziesiąt lat. Jak spędzimy pozostały czas?
Na zakończenie chcemy przedstawić trzy zasadnicze pytania, które stanowią sens terapii i są często zadawane przez terapeutę ACT:
Szczera odpowiedź na te pytania może pomóc zorganizować życie wokół głębokiego, wiodącego celu. Może sprawić, by w życiu Pacjentów chodziło o coś więcej.
Terapia akceptacji i zaangażowania może skutecznie pomóc w pokonywaniu trudności dnia codziennego. Jest szczególnie polecana pacjentom, którzy mają problemy z wyrażaniem emocji, podejmowaniem decyzji, unikającym wyzwań, bojącym się nowych doświadczeń, a także cierpiącym na zaburzenia lękowe lub zaburzenia odżywiania. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, które utrudniają funkcjonowanie w różnych obszarach życia, warto zgłosić się do gabinetu terapeuty. Specjalista pomoże obrać najlepszą ścieżkę, aby razem, wspólnymi siłami poprawić jakość życia i przywrócić mu zdrowy balans.
● Kucharska, K. Najnowsze kierunki terapeutyczne w rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.
● Osaji J, Ojimba C, Ahmed S. The Use of Acceptance and Commitment Therapy in Substance Use Disorders: A Review of Literature. J Clin Med Res. 2020 Oct;12(10):629-633. doi: 10.14740/jocmr4311. Epub 2020 Sep 21. PMID: 33029268; PMCID: PMC7524566.
● Fogelkvist M, Gustafsson SA, Kjellin L, Parling T. Acceptance and commitment therapy to reduce eating disorder symptoms and body image problems in patients with residual eating disorder symptoms: A randomized controlled trial. Body Image. 2020 Mar;32:155-166. doi: 10.1016/j.bodyim.2020.01.002. Epub 2020 Jan 27. PMID: 32000093.
